GBA sanctioneert fondsenwervende vzw die er onethische praktijken op nahoudt

Niet echt. Eigenlijk is deze beslissing zeer gunstig voor de fondsenwerving. Ze erkent immers het belang van fondsenwerving en bevestigt de mogelijkheden die fondsenwervers hebben binnen GDPR om aan data processing te doen voor fondsenwerving. Het enige wat de GBA veroordeeld heeft, is een onethische fondsenwervingspraktijk die fondsenwervers met een hart voor hun schenkers sowieso nooit zouden mogen toepassen – GDPR of geen GDPR.

Laat me dit even toelichten, aan de hand van de beslissing zelf. Ik moedig overigens iedereen aan om ook het origineel van deze “Beslissing ten gronde 28/2020 van 29 mei 2020” zelf te lezen. 14 pagina’s lang, maar o zo interessant.

Na een uitvoerige beschrijving van de feiten komt de GBA tot een sanctie en een heel duidelijke motivering van die sanctie. Wat zegt de GBA daar eigenlijk in?

In essentie stelt de GBA vast dat de klager (ex-schenker) herhaaldelijk gevraagd heeft om niet langer fondsenwervende communicatie te ontvangen, maar dat de fondsenwervende vzw dit verzoek meermaals opnieuw negeerde. Het is daarom, en alleen daarom, dat de organisatie gesanctioneerd is. Inderdaad, ethische fondsenwervers respecteren de uitdrukkelijke wens van een (ex-)donateur om niet langer als prospect-donateur gezien te worden. Punt. Geen discussie.

De fondsenwervende vzw beroept zich op haar “gerechtvaardigd belang” om deze ex-donateur blijvend te bestoken met fondsenwervende vragen. Ik heb altijd gepleit om fondsenwerving voor een goed doel inderdaad als een gerechtvaardigd belang te positioneren, en ik zal dat ook blijven doen. Immers als fondsenwervers doen we veel goed voor de samenleving, en daar hebben we middelen voor nodig. Maar respect voor ons publiek, schenkers en potentiële schenkers is cruciaal in ethische fondsenwerving. Één keer kunnen we ons vergissen. We kunnen immers niet zomaar vermoeden of iemand wel of niet wil aangesproken worden met een giftvraag. We beseffen dat iemand dat misschien niet wil, maar we weten het niet op voorhand. Ons gerechtvaardigd belang – en het belang van de maatschappelijke noden die we als fondsenwerver dienen verantwoordt dat we het risico nemen iemand één keer voor het hoofd te stoten met een ongepaste fondsenwervende vraag. Dat hoort erbij. Democratie zonder fondsenwerving is immers zoals een café zonder bier. Één keer, maar niet herhaaldelijk. Eens een (potentiële) schenker ons duidelijk maakt dat die niet of niet langer met ons een schenkerrelatie wil, dan hebben we dat als fondsenwervers te respecteren. Punt. Geen discussie.

Als fondsenwervers en als fondsenwervende sector moeten we dit expliciet durven stellen: de praktijk om schenkervoorkeuren te negeren en toch maar telkens opnieuw te blijven vragen is schadelijk voor het broze vertrouwen dat we als fondsenwervers dag in dag uit met onze achterban proberen op te bouwen. Wie zich hier herhaaldelijk niet aan houdt, verdient een boete.

Voor de fondsenwervingssector is de uitspraak van de GBA dus eigenlijk heel positief. Vooral omdat ze ook het gerechtvaardigd belang van fondsenwerving expliciet erkent. Wat de GBA hier zegt klinkt zo mooi in de oren van een data-driven fondsenwerver als ik, dat ik niets andere kan dan deze juridische poëzie te citeren:

Punt 34. In casu betreft het direct marketingberichten gericht aan vroegere donateurs met oog op de promotie van de diensten van verweerder en het werven van fondsen door deze laatste bij deze gewezen donateurs. Het belang dat verweerder als verwerkingsverantwoordelijke nastreefde kan overeenkomstig overweging 47 AVG op zich als gerechtvaardigd te worden beschouwd. Er wordt bijgevolg voldaan aan de eerste voorwaarde vervat in artikel 6.1, f) AVG.

Punt 36. In casu kan worden beschouwd dat de verwerking van persoonsgegevens noodzakelijk was voor de verwezenlijking van het door verwerkingsverantwoordelijke omschreven doeleinde, met name het richten van direct marketingberichten per brief aan gewezen donateurs met oog op fondsenwerving. Teneinde deze direct marketing te richten aan betrokkenen wordt hun naam en adres verwerkt. Het aldus door verwerkingsverantwoordelijke omschreven doeleinde kon inderdaad niet worden bereikt zonder de hiervoor vermelde persoonsgegevensverwerking.

MAAR, zo gaat de GBA verder, dit is niet voldoende. “Teneinde na te gaan of aan de derde voorwaarde van artikel 6.1, f) AVG - de zogenaamde “afwegingstoets” tussen de belangen van de verwerkingsverantwoordelijke, enerzijds, en de fundamentele vrijheden en grondrechten van betrokkene, anderzijds - kan worden voldaan, dient overeenkomstig overweging 47 AVG vooreerst rekening te worden gehouden met de redelijke verwachtingen van de betrokkene.” (punt 38)

Daar zijn we weer: een ethische fondsenwerver maakt een afweging tussen enerzijds zijn gerechtvaardigd belang en dus het belang van de maatschappelijke problematiek die de fondsenwerving dient en anderzijds het belang van de schenker en zijn recht niet steeds opnieuw benaderd te worden met een fondsenwervende vraag. De GBA is duidelijk (punt 43): “Het onvoorwaardelijke karakter van dit recht van bezwaar is specifiek voor verwerkingen ten behoeve van direct marketing en wordt gewaarborgd door artikel 21.3 AVG (zie supra). Zoals hierboven vermeld, dient dit bezwaar in het kader van direct marketing onmiddellijk en zonder bijkomend onderzoek aanleiding te geven tot de regelrechte stopzetting van elke verwerking van gegevens van betrokkene ten behoeve van direct marketing.”

Een mooie dag dus voor ethische data-driven fondsenwervers: we hebben een gerechtvaardigd belang om aan fondsenwerving te doen, om middelen te verzamelen om de wereld beter te maken. Maar we doen dit uiteraard in het volste respect voor onze schenkers. Het debat over ethiek in de fondsenwerving is bij deze opnieuw geopend. 

Opinie door Ilja De Coster, Vice-Voorzitter FAB, Fondsenwerving en data strategie consultant.

Lees hier de volledige beslissing ten gronde 28/2020 van 29 mei 2020 door de GBA.